Thanh toán di động 'càn quét' Trung Quốc

Tiền mặt từng là vua ở Trung Quốc. Nhưng đó đã là chuyện cách đây vài năm. Giờ đây, khi đi ăn ngoài hay mua sắm với bạn bè, người Trung Quốc chỉ cần quét mã QR trên bàn ăn, hoặc đưa mã QR cá nhân trên smartphone của mình cho nhân viên thu ngân là có thể thanh toán. Rất nhiều sản phẩm, từ gia vị, đồ lưu niệm trong bảo tàng đến bút lông viết thư pháp đều cho phép thanh toán di động.

*Thanh toán di động có mặt ở khắp nơi tại Trung Quốc

Hai ứng dụng phổ biến nhất tại đây là WeChat Pay (Tenpay) của Tencent và Alipay của Alibaba. Người dùng phải đăng ký bằng tên thật, kết nối với tài khoản ngân hàng để biến điện thoại của mình thành ví điện tử. Tại các nhà băng, nhân viên còn có thể hỗ trợ khách hàng toàn bộ quá trình liên kết và kích hoạt.

Giờ đây, thay vì hỏi “Chỗ anh có nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng không?”, người Trung Quốc đã chuyển thành “Chỗ này có nhận trả qua Alipay không? Hay WeChat Pay?”. Việc này phổ biến đến mức nhiều người đùa rằng sẽ có lúc những người ăn xin cũng nhận tiền qua điện thoại hơn là tiền mặt.

Bút lông viết thư pháp cũng có mã QR để thanh toán. Ảnh: CNBC

Mã QR được dùng ở khắp nơi tại Trung Quốc. Khi đi taxi, tài xế sẽ hỏi khách hàng muốn trả qua Alipay hay WeChat Pay, sau đó dùng điện thoại hiển thị mã QR tương ứng. Hành khách chỉ việc bật ứng dụng, quét mã QR đó, nhập số tiền là hoàn tất.

Tại Dong Men Ding Plaza - một trung tâm thương mại 3 tầng tại Quảng Đông, các sạp hàng bày bán rất nhiều đồ ăn đường phố, như cánh gà, thịt xiên nướng, tôm hấp. Người bán sẽ dán mã QR lên quầy thanh toán, lên tường, hoặc thậm chí làm thành thẻ đeo trước ngực. Giao dịch được thực hiện chỉ với vài lần chạm điện thoại. Kể cả những người bán hàng lớn tuổi cũng bắt kịp xu hướng này.

Các sạp hàng vỉa hè cũng có mã QR phục vụ người mua. Ảnh: SCMP

Nhiều nhà hàng cao cấp còn dán mã QR lên góc bàn, để thực khách quét và xem thực đơn. Đến cuối bữa, họ cũng dùng điện thoại để trả tiền.

Từ tháng 7, nhiều tuyến bus tại Trung Quốc cũng đã chấp nhận thanh toán di động. Còn với hệ thống tàu điện ngầm, dù phần lớn vẫn dùng thẻ thông minh trả trước TransCard, nhiều người đã nạp tiền bằng Alipay hoặc WeChat Pay.

CNBC nhận định ít quy định quản lý và hệ thống tài chính kém phát triển rõ ràng đã cho phép Trung Quốc vượt mặt các nước phát triển về thanh toán di động. Quy mô thị trường thanh toán di động tại đây đã tăng hơn gấp đôi, lên 5.570 tỷ USD năm 2016. Con số này gấp gần 50 lần so với Mỹ. Nhiều nước, như Na Uy, Phần Lan, Thụy Điển, cũng không còn dùng nhiều tiền mặt, nhưng vẫn chuộng thẻ.

Theo báo cáo của Analysys, quý đầu năm nay, Alipay nắm 54% thị phần thanh toán di động trong nước. Còn WeChat Pay nắm 40%.

Thói quen thanh toán qua điện thoại của người Trung Quốc còn ảnh hưởng đến các nước khác. Hơn 6 triệu khách Trung Quốc đã ra nước ngoài trong Tuần lễ Vàng (nghỉ Quốc khánh) hồi đầu tháng, theo số liệu từ Xinhua. Việc này đã gây áp lực cho các điểm đến phổ biến, như Nhật Bản hay Hong Kong, phải bổ sung thanh toán di động. Hồi tháng 4, Nikkei ước tính số cửa hàng chấp nhận Alipay tại Nhật Bản có thể tăng gấp đôi, lên 45.000 năm nay.

Thanh toán tiền taxi cũng chỉ cần vài lần chạm điện thoại. Ảnh: SCMP

Tốc độ tăng trưởng thanh toán di động tại Trung Quốc được hỗ trợ nhờ lượng người dùng smartphone đông đảo. WeChat có 963 triệu người dùng hoạt động trong quý II. Thậm chí, kết bạn trên WeChat giờ còn có thể thay thế danh thiếp công ty. Trong khi đó, Alipay có 520 triệu người dùng.

Công ty nghiên cứu CLSA dự đoán quy mô thanh toán điện tử tại Trung Quốc sẽ tăng gấp 4, lên 300.000 tỷ NDT năm 2021. “Tỷ lệ sử dụng internet qua di động và thương mại điện tử cao, cùng thị trường tài chính truyền thống kém phát triển sẽ là các động lực tăng trưởng tại đây”, Leung nhận xét.

*Thanh toán bằng nhận diện khuôn mặt của Alipay

Thanh toán di động đang phát triển nhanh ở Trung Quốc đến mức người nước ngoài cũng cảm thấy khó khăn với các thanh toán cơ bản. Evelyn Cheng (Mỹ) cho biết khi dùng bữa tại một cửa hàng McDonald’s ở Bắc Kinh, các hình thức thanh toán được chấp nhận là thẻ tín dụng Union Pay của Trung Quốc, Apple Pay, WeChat Pay và Alipay. Nếu không có tài khoản ngân hàng ở Trung Quốc, người nước ngoài sẽ rất khó sử dụng các công cụ này.

Dù vậy, sau khi nhận phản ánh của Cheng, đại diện McDonald’s tại Trung Quốc cho biết tiền mặt vẫn có thể thanh toán bình thường. Sự cố với Cheng chỉ là trường hợp cá biệt vào buổi đêm, khi các quầy thu ngân tiền mặt tạm ngừng hoạt động.

Bảo mật thông tin cá nhân cũng là vấn đề khiến nhiều người lo ngại. Sự thống trị của thanh toán di động cũng có nghĩa các công ty như Ant Financial hay Tencent sẽ có quyền truy cập lượng dữ liệu khách hàng khổng lồ. Nhiều chuyên gia cho rằng chúng có thể được chuyển cho bên thứ 3, hoặc cung cấp cho một chính phủ khác mà không xin phép người dùng.

Tuy nhiên, sự tiện lợi vẫn có thể lấn át tất cả. Smartphone đang ngày càng trở thành thiết bị duy nhất người Trung Quốc cần mang theo khi ra đường.

Hà Thu - Viễn Thông (theo CNBC/SCMP)